Krampus run in Salzburg | © www.christkindlmarkt.co.at

Krampus i perchta

W okolicach Dnia Świętego Mikołaja 6 grudnia rozpoczyna się tradycyjny bieg Krampus i Perchtow w Salzburgu. To przebierańcy wyobrażający diabły, występujący w drewnianych, ręcznie rzeźbionych maskach i futrzanych kostiumach, do których przyczepione są ciężkie krowie dzwonki. Szkaradnym wyglądem i ogłuszającym hałasem przepędzają demony zimy. W tym okresie ożywają pradawne alpejskie zwyczaje.

Adwent z dreszczykiem emocji

Złowróżbny odgłos bydlęcych dzwonków, kosmata sierść, czarcie rogi i budzące grozę maski... Kiedy na place i uliczki Starego Miasta wylegają krampusy i perchty, nikt z przechodniów nie pozostaje obojętnym. Przebierańcy w futrzanych kostiumach i diabelskich maskach wykonuj osobliwy taniec i smagają przechodniów rózgami. Parady te są ważną częścią regionalnej tradycji przedświątecznej, podobnie jak jarmarki bożonarodzeniowe i śpiewy adwentowe. Jest ona kultywowana od końca listopada do połowy grudnia. Czarcie istoty zaburzają wprawdzie nastrojową atmosferę adwentu, pozostawiają za to niezapomniane wrażenie. Ten wielowiekowy zwyczaj ma swoje korzenie w Alpach.

Krampus - osobliwy towarzysz św. Mikołajach

Zarówno perchty jak i krampusy występują w austriackiej tradycji ludowej. Mimo wielu podobieństw, zwłaszcza w wyglądzie, są istotami zupełnie różnymi. Krampus to przypominający diabła towarzysz św. Mikołaja. 6 grudnia odwiedzają razem dzieci. W przeciwieństwie do św. Mikołaja, który przynosi podarki, krampus wymierza swoją rózgą symboliczną karę niegrzecznym dzieciom. Nazwa „krampus“ wywodzi się z włoskiego „grampa”, co oznacza pazury. Krampusy istniały w Austrii już w czasów Habsburgów. Spotkamy je też w krajach sąsiednich.

Perchty piękne i szkaradne

Perchty, w przeciwieństwie do krampusów, występują jedynie w tradycji salzburskiej i bawarskiej. Różne źródła wywodzą ich nazwę od legendarnej Perchty (lub Berchty). Perchty występują pod dwoma różnymi postaciami. Jedne są piękne i dobre, inne szpetne i złe. Wszystkie odpędzają zimę, jej mrok, chłód i złe moce. Maski, które noszą na twarzach są ręcznie rzeźbione i stanowią małe dzieła sztuki.

Zgodnie z tradycją perchty pojawiają się między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem. Obecnie jednak ich parady organizowane są przez cały grudzień. Perchty z Gastein wystąpiły w 1837 roku przed cesarzem Ferdynandem I. W 2011 roku zostały wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Komercjalizacja kultury ludowej w XX wieku spowodowała, że różnice między krampusami a perchtami zatarły się. Powstały „krampusoperchty“. W samym Salzburgu działa ponad 200 grup dbających o utrzymanie tej tradycji. Noszą one nazwę „Pass”.

Żywa tradycja

Podczas każdej parady przebierańców wyobrażających perchty w tłumie ukryta jest - tak przynajmniej wierzą mieszkańcy regionu - ta prawdziwa Perchta. Kiedy przyjrzymy się dzikiemu tłumowi baczniej, w blasku księżyca i przy powiewie wieczornego wiatru wyda nam się czasami, że jedna z postaci marszczy czoło, wydyma usta czy porusza szpiczastymi uszami. Kto wie?! W każdej legendzie jest ziarenko prawdy. Zanim jednak stwierdzimy to na pewno, już ich nie ma. Przeparadowały przed nami i zniknęły w mroku. Perchta, krampus, krampusoperchty i czarownice. Za rok gromada przebierańców znów przemierzy uliczki miasta, wywoływać popłoch wśród zebranych gapiów i przypadkowych przechodniów. Może wtedy uda nam się wypatrzyć tę jedną prawdziwą Perchtę!

Dowiedz się więcej…